W ostatnim czasie przedsiębiorcy w niektórych branżach, w szczególności gastronomicznej i hotelarskiej zapowiedzieli otwarcie swoich działalności gospodarczych pomimo obowiązującym zakazom. Jakie ryzyko wiąże się z otwarciem swoich biznesów wbrew zakazom?
Na początku wskazać należy, że podstawą ustanowienia większości obostrzeń jest rozporządzenie Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 grudnia 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii. Jest to kolejne rozporządzenie, które do dnia dzisiejszego (31 styczeń 2021) zostało już pięciokrotnie zmienione. Podstawą jego wydania jest ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, która także została w ostatnim czasie znowelizowana.
W ostatnim czasie słyszymy, że Sądy uchylają nałożone kary i mandaty wystawiane za nieprzestrzeganie obostrzeń. Należy jednak mieć na uwadze, że wyroki wydawane w szczególności przez Wojewódzkie Sądy Administracyjne w przypadku najbardziej dotkliwych kar wymierzanych przez Powiatowe Stacje Sanitarno-Epidemiologiczne zapadły w stanie prawnym obowiązującym we wcześniejszym okresie tj. w którym ani ustawa, ani rozporządzenie nie mogło wprowadzać takich obostrzeń. W aktualnym stanie prawnym ustawodawca w lepszym stopniu zadbał o to, aby wprowadzone obostrzenia mogły być skutecznie egzekwowane.
Przywołana ustawa w art. 46 stanowi o możliwości wprowadzenia między innymi obostrzeń takich jak czasowe ograniczenie funkcjonowania określonych instytucji lub zakładów pracy, zakaz organizowania widowisk i innych zgromadzeń ludności, a także na podstawie art. 46b w którym dodano, iż w rozporządzeniu można ustanowić czasowe ograniczenie określonych zakresów działalności przedsiębiorców, obowiązek stosowania określonych środków profilaktycznych i zabiegów, a także nakaz zakrywania ust i nosa, w określonych okolicznościach, miejscach i obiektach oraz na określonych obszarach, wraz ze sposobem realizacji tego nakazu.
Powyższe stanowi o bardzo szerokim uprawnieniu do kreowania za pomocą rozporządzenia obowiązków nakładanych przede wszystkim na przedsiębiorców, którzy muszą zamykać swoje przedsiębiorstwa, z uwagi na zakaz prowadzenia określonej działalności. Obowiązek wypłaty rekompensat czy odszkodowań jest oczywisty i nasza Kancelaria wspiera klientów poszkodowanych w dochodzeniu należnych im odszkodowań.
Otwarcie działalności wbrew obostrzeniom może rzutować na dwa rodzaje odpowiedzialności – administracyjną, a także wykroczeniową/karną, a także pośrednio odpowiedzialność cywilną (dotyczącą pobranych dotacji z Państwowego Funduszu Rozwoju).
Odpowiedzialność administracyjna
W przypadku odpowiedzialności administracyjnej największym ryzykiem jest wymierzenie przez Państwową Powiatową Stację Sanitarno-Epidemiologiczną kary administracyjnej, która w przypadku naruszenia zakazu czasowego ograniczenia określonych zakresów działalności przedsiębiorców może wahać się od 10.000 do 30.000 złotych. Decyzja w sprawie kary pieniężnej podlega natychmiastowemu wykonaniu z dniem jej doręczenia. Oznacza to, że po uzyskaniu decyzji niemal natychmiast przedsiębiorca powinien liczyć się z egzekucją administracyjną kar, choć będzie mógł złożyć odwołanie do organu drugiej instancji, a następnie do sądu administracyjnego. W przypadku ponownego nałożenia kary administracyjnej na tej samej podstawie będzie ona nie niższa od poprzedniej i może zostać powiększona o 25 procent.
Wskazać należy, iż procedura administracyjna, łącznie z odwołaniem do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego może trwać nawet rok, natomiast w przypadku skierowania skargi kasacyjnej do NSA nawet 3 lata, a kara zostanie wyegzekwowana niemal natychmiast z ewentualną możliwością zwrotu po batalii sądowej. PSSE w wydanych decyzjach także popełniają błędy, które mogą skutkować ich uchyleniem. W zakresie odwołań od decyzji PSSE nasza Kancelaria świadczy pomoc prawną dla przedsiębiorców, którzy mogą liczyć na zrozumienie i dołożenie wszelkich starań zmierzających do uchylenia kar, jeżeli ich wydanie nie było zgodne z przepisami prawa.
Odpowiedzialność wykroczeniowa/karna
W przypadku odpowiedzialności wykroczeniowej najważniejszym przepisem jest art. 116 § 1a Kodeksu wykroczeń. Zgodnie z nim „Kto nie przestrzega zakazów, nakazów, ograniczeń lub obowiązków określonych w przepisach o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, podlega karze grzywny albo karze nagany”. Oznacza to, że nieprzestrzeganie zakazów może spowodować wymierzenie mandatu karnego w kwocie do 500 złotych. W tym przypadku będzie służyć nam prawo do odmowy przyjęcia mandatu, jednakże musimy liczyć się z tym, że w postępowaniu sądowym Sąd może wymierzyć karę nawet do 5.000 złotych. Tu również w przestrzeni publicznej pojawiało się wiele orzeczeń sugerujących, że wprowadzone obostrzenia są niezgodne z prawem i było tak, w szczególności jeżeli chodziło o obostrzenia wprowadzone rozporządzeniem z wadliwą podstawą prawną. Pod koniec ubiegłego roku ustawodawca poprawił swój błąd i w tej chwili wymierzenie grzywny jest możliwe i wątpliwe jest, aby sądy nie karały sprawców przywołanego wykroczenia. Należy mieć także na uwadze, że w przypadku organizowania imprez (na przykład wesel) możemy narazić się na zarzut narażenia na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia, które jest zagrożone karą pozbawienia wolności do lat 3. Nasza Kancelaria świadczy kompleksową pomoc prawną w zakresie prawa karnego oraz prawa wykroczeń, występując w procesach w charakterze obrońcy.
Odpowiedzialność cywilna
W tym przypadku odpowiedzialność wiąże się z umowami dotyczącymi wielu przedsiębiorców, którzy korzystali z dotacji Państwowego Funduszu Rozwoju. Większość umów i regulaminów dotyczących udzielonego wsparcia umożliwia wypowiedzenie umowy w przypadku, w którym dojdzie do naruszenia określonych przez rząd nakazów i zakazów. Jest to istotne ryzyko, które należy brać pod uwagę w przypadku otwarcia swojego biznesu wbrew nakazom. Wskazać także należy, że aktualne przepisy uniemożliwiają korzystanie z jakiejkolwiek pomocy publicznej związanej z koronawirusem przedsiębiorcom, którzy naruszyli określone nakazy i zakazy.
Mając na uwadze powyższe przedsiębiorcy zostali postawieni pod ścianą – nie mogą prowadzić swojej działalności, a procesy odszkodowawcze mogą trwać latami. Co w tej sytuacji mogą zrobić? Nasza Kancelaria świadczy kompleksową pomoc dotyczącą możliwości ponownego, zgodnego z prawem i przepisami przeciwepidemicznymi otwarcia biznesów. Prowadzimy kompleksowe doradztwo dla przedsiębiorstw, udzielając porad prawnych, wydając opinie prawne oraz reprezentując klientów przed sądami powszechnymi i sądami administracyjnymi.
Zapraszamy do kontaktu telefonicznego lub umówienia osobistego spotkania w Kancelarii Radcy Prawnego w Ciechanowie.
